Bạn có thường tìm đến thức ăn khi cảm thấy chán nản hoặc buồn bã không? Bạn không hề đơn độc. Rất nhiều người tìm đến thức ăn như một cách để xoa dịu những cảm xúc tiêu cực, mạnh mẽ.
Hành động ăn uống để đáp lại cảm xúc được gọi là ăn uống theo cảm xúc, và hầu như ai cũng từng trải qua điều này. Cơ thể chúng ta cần thức ăn để tồn tại, và việc ăn uống kích hoạt hệ thống khen thưởng trong não bộ, mang lại cảm giác dễ chịu. Vì vậy, việc tìm đến thức ăn khi buồn bã là điều dễ hiểu.
Tuy nhiên, nếu việc ăn uống theo cảm xúc xảy ra thường xuyên và bạn không có những cách đối phó khác, đó có thể là một vấn đề đáng lo ngại. Mặc dù việc ăn uống có thể mang lại cảm giác xoa dịu tức thời, nhưng nó không giải quyết được gốc rễ của vấn đề. Nếu bạn đang cảm thấy căng thẳng, lo lắng, buồn chán, cô đơn, buồn bã hoặc mệt mỏi, thức ăn sẽ không thể giải quyết triệt để những cảm xúc đó.
Đối với một số người, vòng luẩn quẩn của việc tìm đến thức ăn để đối phó có thể dẫn đến cảm giác tội lỗi và xấu hổ, khiến cho việc vượt qua càng trở nên khó khăn hơn.
Thức ăn đóng vai trò trung tâm trong nhiều hoạt động của chúng ta. Nó là một phần của những lễ kỷ niệm, là cách để thể hiện sự quan tâm khi chuẩn bị thức ăn cho người đang gặp khó khăn, và là phương tiện để kết nối khi chia sẻ bữa ăn cùng người khác. Việc có mối liên hệ cảm xúc với thức ăn là điều hoàn toàn tự nhiên.
Mục tiêu là giúp bạn đưa ra những quyết định có ý thức về thời điểm, loại thức ăn và cách thức ăn uống. Sẽ có những lúc thức ăn là một phần của việc đối phó với những cảm xúc mạnh mẽ. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, sẽ có những cách đối phó hiệu quả hơn.
Nguyên nhân nào khiến một người ăn uống theo cảm xúc?
Hầu như bất cứ điều gì cũng có thể kích hoạt ham muốn ăn uống theo cảm xúc. Những nguyên nhân bên ngoài phổ biến bao gồm:
- Căng thẳng trong công việc
- Lo lắng về tài chính
- Vấn đề sức khỏe
- Vấn đề trong các mối quan hệ
Những người theo chế độ ăn kiêng hạn chế hoặc có tiền sử ăn kiêng cũng có nguy cơ cao hơn bị ăn uống theo cảm xúc.
- Những nguyên nhân bên trong tiềm ẩn khác bao gồm:
- Thiếu nhận thức nội tâm (khả năng nhận diện cảm xúc của bản thân)
- Alexithymia (thiếu khả năng hiểu, xử lý hoặc mô tả cảm xúc)
- Rối loạn điều tiết cảm xúc (khả năng kiểm soát cảm xúc kém)
- Trục tuyến yên - tuyến thượng thận (HPA) bị đảo ngược (phản ứng cortisol kém khi căng thẳng)
Ăn uống theo cảm xúc thường là một hành vi tự động. Càng sử dụng thức ăn để đối phó, thói quen này càng trở nên khó thay đổi.
Ăn uống theo cảm xúc có phải là rối loạn ăn uống không?
Ăn uống theo cảm xúc không phải là một rối loạn ăn uống riêng biệt. Tuy nhiên, nó có thể là dấu hiệu của rối loạn ăn uống tiềm ẩn, và nếu không được kiểm soát, có thể dẫn đến phát triển rối loạn ăn uống.
Các rối loạn ăn uống có thể bao gồm:
- Quá khắt khe trong việc lựa chọn thực phẩm
- Gắn nhãn thực phẩm là "tốt" hoặc "xấu"
- Ăn kiêng thường xuyên hoặc hạn chế thực phẩm
- Thường xuyên ăn uống theo cảm xúc thay vì cơn đói thực sự
- Thời gian ăn uống không đều đặn
- Những suy nghĩ ám ảnh về thức ăn ảnh hưởng đến các khía cạnh khác của cuộc sống
- Cảm giác tội lỗi hoặc xấu hổ sau khi ăn những thực phẩm bị cho là "không lành mạnh"
Theo Viện Dinh dưỡng và Chế độ ăn uống, rối loạn ăn uống được chẩn đoán khi hành vi ăn uống của một người đáp ứng một số tiêu chí nhất định. Nhiều người có hành vi ăn uống rối loạn nhưng không đáp ứng đủ các tiêu chí để được chẩn đoán.
Bạn không cần phải được chẩn đoán mắc rối loạn ăn uống để tìm kiếm sự giúp đỡ. Bạn xứng đáng có một mối quan hệ lành mạnh với thức ăn.
Nếu bạn nghi ngờ mình có hành vi ăn uống rối loạn, hãy tìm đến sự tư vấn của chuyên gia sức khỏe tâm thần hoặc chuyên gia dinh dưỡng.
Tại sao lại là thức ăn?
Có nhiều lý do khiến ăn uống trở thành một cách để đối phó. Những cảm xúc khó khăn có thể dẫn đến cảm giác trống rỗng.
Ăn uống giải phóng dopamine, một chất hóa học trong não bộ mang lại cảm giác dễ chịu.
Chúng ta cũng hình thành những thói quen và phản xạ có điều kiện với thức ăn. Nếu bạn luôn ăn uống khi căng thẳng, bạn có thể tìm đến thức ăn ngay khi có dấu hiệu căng thẳng đầu tiên mà không nhận ra.
Ngoài ra, thức ăn rất dễ tiếp cận và có mặt ở khắp mọi nơi. Những thông điệp và hình ảnh về thức ăn cũng có thể kích thích cảm giác thèm ăn.
Bài viết tham khảo nguồn: healthline.com
